ពួកជំនុំអុកតូដុកបានបង្ហាញនិងសំដែងអោយយើងឃើញពីរតនសម្បត្តិខាងវិញ្ញាណដ៏សម្បូរបែបរបស់សាសនាគ្រីស្ទលោកខាងកើត។ យើងត្រូវចងចាំថា ដំណឹងល្អរបស់ព្រះគ្រីស្ទត្រូវបានអធិប្បាយជាលើកដំបូង ហើយសហគមន៍គ្រីស្ទបរិស័ទក៏ត្រូវបានបង្កើតឡើងជាលើកដំបូងដែរ នៅលើទឹកដីជុំវិញសមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ។ នៅតំបន់ភាគខាងកើតនៃចក្រភពរ៉ូមនេះឯង ដែលជំនឿរបស់គ្រីស្ទបរិស័ទមានភាពចាស់ទុំក្នុងការប្រឆាំងតបជាមួយសាសន៍ដទៃនិងពួកខុសឆ្គង។ ហើយទីនោះហើយជាកន្លែងដែលបុព្វបុរសពួកជំនុំដើម បានរស់នៅនិងទទួលការបង្ហាត់បង្រៀន។ ហើយនៅក្នុងទីក្រុងភាគខាងកើតនេះឯង ដែលមូលដ្ឋានគ្រឹះនៃជំនឿរបស់យើង ត្រូវបានប្រកាសឡើងនៅក្នុងក្រុមប្រឹក្សាក្រុមជំនុំទូទៅទាំង៧។
វិញ្ញាណនៃសាសនាគ្រីស្ទដែលបានរីកធំធាត់នៅក្នុងតំបន់ភាគខាងកើត មានលក្ខណៈពិសេសមួយ។ លក្ខណៈរបស់វាខុសប្លែកពីគេ ទោះបីមិនមានការប្រឆាំងខ្លាំង ជាមួយនិងការអភិវឌ្ឍន៍ នៅក្នុងតំបន់ភាគខាងលិចនៃចក្រភពរ៉ូម ជាពិសេសអាណាចក្រមជ្ឈឹមសម័យភាគខាងលិចក៏ដោយ។ ខណៈពេលដែលសាសនាគ្រីស្ទនៅភាគខាងលិចបានអភិវឌ្ឍន៍នៅក្នុងទឹកដី ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ជាផ្លូវការនិងបែបទស្សនៈវិជ្ជាថាជាចក្រភពរ៉ូមសម័យបុរាណ សាសនាគ្រីស្ទភាគខាងកើតក៏បានអភិវឌ្ឍន៍នៅក្នុងទឹកដីនៃវប្បធម៌របស់ពួកសាសន៍សេមីតនិងហេលេន។ ហើយខណៈដែលភាគខាងលិចយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើសេចក្តីស្រឡាញ់របស់ព្រះគ្រីស្ទនិងអំពើបាបរបស់មនុស្ស នោះពួកអ្នកភាគខាងកើតបែរទៅចាប់អារម្មណ៍ជាមួយនិងការរស់ពីសុគតឡើងវិញរបស់ព្រះគ្រីស្ទ និងភាពជាព្រះរបស់មនុស្ស។ ម្យ៉ាងទៀត ខណៈដែលភាគខាងលិចមានទំនោរទៅរកទស្សនៈសាសនាបែបអ្នកក្រិត្យវិន័យនិយម ពួកខាងកើតបានគាំទ្រទេវសាស្រ្តអាថ៌កំបាំងនិយមកាន់តែច្រើនឡើងៗ។ ដោយហេតុថាពួកជំនុំដំបូងមិនបានស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងតែមួយ នោះប្រពៃណីដ៏ធំ២ បានស្ថិតនៅរាប់ពាន់ឆ្នាំជាមួយគ្នា រហូតដល់គ្រាធម្មភេទដ៏ធំមួយបានធ្វើការបែងចែកពួកជំនុំ។ បច្ចុប្បន្ននេះ ពួករ៉ូម៉ាំងកាតូលិក និងពួកប្រូតេស្តង់គឺជាកេរ្តិ៍មរតករបស់ប្រពៃណីពួកខាងលិច ទន្ទឹមគ្នានិងពួកអុកតូដុកគឹជាកេរ្តិ៍មរតករបស់ប្រពៃណីពួកលោកខាងកើតវិញ។
ពួកគ្រីស្ទបរិស័ទនៃពួកជំនុំភាគខាងកើត បានហៅខ្លួនឯងថាជាពួកអុកតូដុក។ ការពណ៌នានេះបានមកដល់យើងចាប់ពីសតវត្សទី៥ និងមានអត្ថន័យ២យ៉ាងដែលទាក់ទងគ្នាយ៉ាងជិតស្និត។ អត្ថន័យទី១គឺ “សេចក្តីបង្រៀនពិត”។ ពួកជំនុំអុកតូដុកជឿថា ខ្លួនបានរក្សានិងបានបង្រៀនពីជំនឿរបស់គ្រីស្ទបរិស័ទ ដែលគ្មានកំហុសឆ្គង និងមិនមានការបន្លំអត្ថន័យអ្វីទាំងអស់ ចាប់តាំងពីគ្រារបស់ពួកសាវកមក។ អត្ថន័យទី២ ដែលមានការចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងគឺ “ការសរសើរដ៏ពិត”។ ការថ្វាយព្រះពរ ថ្វាយការសរសើរ និងថ្វាយសិរីល្អដល់ព្រះដ៏ជាព្រះវរបិតា ព្រះរាជបុត្រា និងព្រះវិញ្ញាណបរិសុទ្ធគឺជាគោលបំណងចំបងរបស់ពួកជំនុំ។ រាល់សកម្មភាពទាំងអស់របស់ពួកជំនុំ រាប់តាំងពី ក្បួនច្បាប់នៃគោលលទ្ធិផង គឺសុទ្ធតែដើម្បីសម្រេចគោលបំណងនេះ។
ពួកជំនុំអុកតូដុក គឺជាសហពន្ធ័អន្តរជាតិនៃពួកជំនុំស្វ័យប្រវត្តិ។ ពួកជំនុំនីមួយៗឈរដោយឯករាជ្យក្នុងការរៀបចំផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួន ព្រមទាំងដើរតាមទំនៀមទំលាប់ផ្ទាល់ខ្លួនផងដែរ។ តែគ្រាន់តែថាគ្រប់ពួកជំនុំទាំងអស់ត្រូវបានរួបរួមគ្នានៅក្នុងសេចក្តីជំនឿ និងរបៀបរៀបរយតែមួយដូចគ្នា។ ពួកជំនុំអុកតូដុកទទួលស្គាល់ថា ការរួបរួមគ្នា មិនមែនជាភាពដូចគ្នានោះទេ។ នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត មានពួកជំនុំខ្លះជាអ្នកមាន តួយ៉ាងដូចជាពួកជំនុំ ព្ធយុកោបុរាណទាំង៤ (យេរូសាឡិម អាន់ទីយ៉ូក អ័លេក្សានទ្រា និងខុនស្តាន់ទីណូផល) ខណៈដែលពួកជំនុំដទៃទៀត គ្រាន់តែជាពួកជំនុំថ្មីថ្មោងប៉ុណ្ណោះ តួយ៉ាងដូចជាពួកជំនុំហ្វីនលែនជាដើម។ មានពួកជំនុំខ្លះទៀតធំ ដូចជាពួកជំនុំរុស្ស៊ី ហើយក៏មានពួកជំនុំខ្លះទៀតតូច ផងដែរ ដូចជាពួកជំនុំស៊ីណាយជាដើម ដែលដឹកនាំដោយសង្ឃនៃពួកអភិបាលមួយនាក់។ ប្រមុខលើពួកសង្ឃត្រូវបានគេអោយឈ្មោះថាពួកព្ធយុកោ គណៈអភិបាល មេត្រូប៉ូលីតាន់ ឬកាតូលិកកូស។ នៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ត សមាជិករបស់ពួកជំនុំស្វ័យប្រវត្តិមានភាពខុសៗគ្នា។ សព្វថ្ងៃមានពួកជំនុំដើមយេរូសាឡិម ពួកជំនុំខុនស្តាន់ទីណូផល (ដែលមានការិយាល័យធំនៅក្នុងតំបន់អ៊ីស្តែនប៊ូល ប្រទេសទួកគី) ពួកជំនុំអ័លេក្សានទ្រា (ដែលមានការិយាល័យធំនៅក្រុងអ័លេក្សានទ្រា ប្រទេសអេស្ស៊ីប) ពួកជំនុំអាន់ទីយ៉ូក (មានការិយាល័យធំនៅក្រុងដាម៉ាស់ ប្រទេសស៊ីរ៊ី) និងពួកជំនុំរូស្ស៊ី សេបៀ រ៉ូម៉ានៀ ប៊ូលការី ចចចៀ ស៊ីព្រុស ក្រិក ប៉ូឡូញ អាល់បានៀ និងអាមេរិកជាដើម។ ក៏មានពួកជំនុំជាតិ ជាច្រើនផងដែរដូចជា រូស្ស៊ី រ៉ូម៉ានៀ សេបៀ ។ល។ មានសហគមន៍នៅក្នុងប្រទេស ដែលមិនមែនជាអុកតូដុកនៅជុំវិញពិភពលោក ដែលជាផ្នែកនៃបេសកកម្មរបស់ពួកគេៈ ដូចជានៅក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុប អាស៊ី អាមេរិកនិងអូស្ត្រាលី។
ពួកជំនុំអុកតូដុកមានភាពល្បីល្បាញនៅត្រង់ការរីកចំរើននៃពួកបព្វជិតរបស់ខ្លួន។ ប្រពៃណីបព្វជិតដែលមិនអាចមានការរំខាន មានចាប់តាំងពីវាលរហោស្ថានស្រុកអេស្ស៊ីបនាសតវត្សទី៣និងទី៤មកម្លេះ។ មិនយូរប៉ុន្មាន ពួកបព្វជិតបានរីករាលដាលនៅពេញពាសអាងសមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេនិងនៅទ្វីបអឺរ៉ុបៈ ដូចជានៅក្នុងប្រទេសភីលីស្ទីន ស៊ីរី កាប៉ាដូសៀ ហ្គូល អៀកឡង់ អ៊ីតាលី ក្រិក និងបណ្តាប្រទេសស្លាវីក។ បព្វជិតនិយមគឺជាមនោគមន៍វិជ្ជារបស់ពួកអុកតូដុក ហើយបានបន្តដើម្បីធ្វើអោយមានឥទ្ធិពលកាន់តែខ្លាំងនិងយូរអង្វែងខាងវិញ្ញាណរបស់ពួកអុកតូដុក។
ពួកជំនុំអុកតូដុកសព្វថ្ងៃ គឺជារតនសម្បត្តិដែលមិនអាចកាត់ថ្លៃបាននៃប្រពៃណីក្បួនសាសនាដ៏សំបូរបែបដែលបានបន្តតាំងពីសតវត្សដំបូងនៃសាសនាគ្រីស្ទ។ ខ្លឺមសារនៃពិសិដ្ឋភាព សោភ័ណភាព និងភាពថ្លៃថ្នូរនៃការថ្វាយបង្គំព្រះរបស់ពួកអុកតូដុក ធ្វើអោយវត្តមាននៃនគរស្ថានសួគ៌នៅលើផែនដីមានភាពរស់រវើក និងសារៈសំខាន់បំផុត។ សិល្បៈនិងដូរ្យតន្ត្រីរបស់ពួកជំនុំអុកតូដុក មានមុខងារសំខាន់នៅក្នុងជីវិតថ្វាយបង្គំ ហើយថែមទាំងអាចជួយរាងកាយអោយមានអារម្មណ៍ពីភាពថ្លៃថ្នូរខាងវិញ្ញាណនៃអាថ៌កំបាំងរបស់ព្រះជាម្ចាស់ទៀតផង។ រូបតំណាងអុកតូដុក មិនគ្រាន់តែជាស្នាដៃសិល្បៈដ៏ស្រស់ស្អាត ដែលមានមុខងារសោភ័ណភាពនិងសកម្មភាពពិតប្រាកដប៉ុណ្ណោះនោះទេ។ តែវាគឺជាមធ្យោបាយដ៏សំខាន់ ក្នុងការធ្វើអោយយើងមានបទពិសោធន៍ពីភាពពិតនៃនគរព្រះនៅលើផែនដីនេះ។ រូបតំណាងដ៏បរិសុទ្ធបានបង្កប់នូវអាថ៌កំបាំងដ៏ជ្រាលជ្រៅមិនអាចវាស់វែងបាន នៃការមកយកនិស្ស័យជាមនុស្សរបស់ព្រះគ្រីស្ទនៅក្នុងការមើលថែ ការពារ ដែលក្នុងនោះពួកទុក្ករបុគ្គលរាប់ពាន់អ្នកបានលះបង់អាយុជីវិតរបស់ពួកគេ។
គោលបំណងរបស់សាសនាអុកតូដុកគឺសេចក្តីសង្គ្រោះរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ ក្នុងការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងរបស់យើងទៅនិងព្រះគ្រីស្ទនៅក្នុងពួកជំនុំ ផ្លាស់ប្រែយើងអោយរស់នៅក្នុងភាពបរិសុទ្ធ និងផ្តល់អោយយើងនូវជីវិតអស់កល្បជានិច្ច។ នេះគឺជាដំណឹងល្អ គឺដំណឹងល្អដែលថាព្រះគ្រីស្ទគឹជាព្រះមេស៊ី ទ្រង់បានរស់ពីសុគតឡើងវិញ ហើយជាលទ្ធផល យើងអាចទទួលបានសេចក្តីសង្គ្រោះ។
Православная Церковь в Камбодже (Московский Патриархат) 